Y Gainc Gyntaf: Pwyll Pendefig Dyfed

Yn “Pwyll Pendefig Dyfed,” rhan gyntaf y Mabinogi, mae Pwyll, tywysog Dyfed, yn dechrau ei anturiaethau trwy gyfnewid lleoedd am flwyddyn gyda Arawn, brenin y byd arall, Annwfn. Yn ystod y flwyddyn honno, mae’n brwydro ac yn trechu Hafgan, gelyn Arawn, gan gadw ei addewid i beidio â lladd Hafgan yn uniongyrchol.

Ar ôl dychwelyd i Dyfed, mae Pwyll yn cwrdd â Rhiannon, merch hudolus sy’n dewis ef dros ei phriodferch gorfodol. Maent yn priodi, ond am gyfnod hir, nid oes ganddynt blant. Pan gaiff eu mab, Pryderi, ei eni, mae’n cael ei ddwyn yn fuan iawn, ac mae Rhiannon yn cael ei chyhuddo o’ i llofruddio. Er mwyn talu am ei “bechod,” mae hi’n cael ei gorfodi i gario ymwelwyr ar ei chefn fel ceffyl.

Yn y cyfamser, mae Pryderi yn cael ei fagu gan deulu bonheddig arall a’i ddychwelyd i’w rieni yn ddiweddarach, gan ddangos na laddodd Rhiannon ef. Mae’r stori hon yn pwysleisio pwysigrwydd anrhydedd, cyfiawnder, a ffyddlondeb. Mae hefyd yn cyflwyno Rhiannon fel cymeriad cryf a dewr sy’n wynebu anawsterau mawr gyda phenderfyniad a gras.

Trwy gydol y stori, mae Pwyll yn dangos ei ddoethineb a’i ddewrder, gan ennill parch fel arweinydd a chyfaill. Mae’r stori hefyd yn archwilio’r cysylltiad rhwng y byd hwn a’r byd arall, gyda chymeriadau’n symud yn rhydd rhwng y ddau.

Yn y diwedd, mae Pwyll yn marw yn arwr a chwedlonol, gan adael ei fab Pryderi i barhau â’i linach a’i etifeddiaeth yn Dyfed.