Culhwch ac Olwen

“Culhwch ac Olwen” yw un o’r straeon mwyaf adnabyddus o’r Mabinogi, yn adrodd hanes Culhwch, mab i gynghreiriad i’r Brenin Arthur, a’i ymgyrch i ennill llaw Olwen, merch i’r cawr Ysbaddaden Bencawr.

Ar ôl clywed am harddwch Olwen, mae Culhwch yn penderfynu ei bod hi’n rhaid iddo ei phriodi. Pan gyrhaedda ei chartref, mae’n dysgu bod Ysbaddaden wedi rhagweld y byddai’n marw pan fydd ei ferch yn priodi, ac felly mae’n gosod rhestr hir o anrhegion anodd, bron yn amhosibl, i Culhwch eu cyflawni fel amodau priodas.

Mae Culhwch yn mynd i lys Arthur i ofyn am gymorth. Yno, mae’n cael cefnogaeth Arthur a’i wŷr, gan gynnwys Cai a Bedwyr. Yn ystod eu hantur, mae’r marchogion yn wynebu nifer o anawsterau, gan gynnwys ymladd â bwystfilod, datrys posau, a chael gwrthrychau hudol.

Un o’r tasgau mwyaf heriol yw dal y baedd Twrch Trwyth, anifail hudol, i gael ei flew. Maent hefyd yn gorfod dod o hyd i fwyd a dillad arbennig, a hyd yn oed ceisio lleoli a chyfnewid geiriau gyda’r Gwragedd Gwyllt.

Ar ôl cyflawni’r holl anrhegion, mae Culhwch yn dychwelyd at Ysbaddaden a’r gwaith o’i ladd, gan sicrhau bod Olwen yn rhydd i briodi. Mae’r stori’n gorffen gyda phriodas hapus Culhwch ac Olwen.

Mae “Culhwch ac Olwen” yn cyfuno elfennau o chwedloniaeth, antur, a hud, ac yn adrodd hanes ymgyrch epig am gariad a dewrder. Mae hefyd yn cynnwys cymeriadau llên gwerin adnabyddus ac yn archwilio themâu megis tynged, ffyddlondeb, a’r pŵer o gyfeillgarwch.